List gończy

List gończy to jeden z najpoważniejszych instrumentów ścigania, który może zostać wydany przez organy ścigania, gdy osoba jest podejrzewana o popełnienie przestępstwa i ukrywa się przed wymiarem sprawiedliwości. W obliczu takiej sytuacji, zarówno osoby poszukiwane, jak i ich bliscy, stają przed wyzwaniem skutecznej obrony. W takich przypadkach niezbędna staje się znajomość międzynarodowych procedur, w tym instytucji takich jak Europejski Nakaz Aresztowania (ENA), umowy ekstradycyjne czy współpraca z Interpolem.

Co to list gończy?

List gończy jest oficjalnym dokumentem będącym środkiem przymusu wydawanym przez sąd lub prokuratora. Jest on wydawany w momencie, kiedy wobec osoby zapadnie postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania oraz istnieją okoliczności wskazujące na to, że osoba ta się ukrywa przed wymiarem sprawiedliwości.  

Co zawiera list gończy?

List gończy zawiera ściśle określone prawem elementy. Przede wszystkim określa:  

• dane osobowe poszukiwanej osoby -  personalia
• rysopis,  
• znaki szczególne,  
• miejsce zamieszkania i pracy
• w miarę możliwości, dołączona jest fotografia poszukiwanego;
• określenie sądu lub prokuratora wydającego postanowienie o poszukiwaniu listem gończym;
• określenie zarzutów postawionych osobie poszukiwanej, informacja o postanowieniu o tymczasowym aresztowaniu oraz ewentualnie zapadłym wyroku.

Z uwagi na funkcje listu gończego stanowi on również wezwanie kierowane do społeczeństwa w którym zobowiązuje się każdego, komu znane jest miejsce pobytu poszukiwanego do jego ujawnienia organom ścigania.  Ostrzega o odpowiedzialności karnej za jakiekolwiek próby ukrywania lub pomocy w ucieczce poszukiwanemu.  

Elementem dodatkowym listu gończego jest możliwość wyznaczenia nagrody za ujęcie lub udzielenie pomocy przy ujęciu poszukiwanego.  

Jak anulować list gończy?

List gończy może zostać uchylony właściwie w dwóch przypadkach. Po pierwsze uchylany jest w momencie, kiedy osoba poszukiwana listem gończym zostanie ujęta przez organy ścigania. W przypadku, gdy osoba poszukiwana stawi się dobrowolnie do dyspozycji organów ścigania  list gończy także zostanie uchylony. 

Jak się bronić przed listem gończym?

W pierwszej kolejności należy zweryfikować czy w ogóle istniały przesłanki ku temu by został wydany list gończy. Tutaj kluczową rolę odgrywa konsultacja z prawnikiem, który przeanalizuje tę kwestię. Kolejnym krokiem jaki należy podjąć jest rozważenie ewentualnego ubiegania się o list żelazny lub innych negocjacji z organami ścigania.

Czy list gończy obowiązuje za granicą?

List gończy obowiązuje w Polsce i jest stosowany przez krajowe organy ścigania. Istnieją jednak mechanizmy międzynarodowe dzięki którym może on obowiązywać za granicą.  Skuteczność zastosowania listu gończego za granicą uzależniona jest zastosowaniem międzynarodowych umów oraz współpracy między państwami. Przykładami takich mechanizmów międzynarodowych są m.in. Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) oraz międzynarodowe umowy ekstradycyjne.

Kiedy wygasa list gończy?

List gończy nie jest określony terminem ważności. Może wygasnąć w ściśle określonych przypadkach. Przede wszystkim wygasa on w momencie upływu przedawnienia karalności. W Polsce kształtuje się to następująco:  

• 40 lat - w odniesieniu do zbrodni zabójstwa,
• 20 lat - w odniesieniu do innej zbrodni,
• 15 lat - w odniesieniu do występków zagrożonych karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,
• 10 lat - w odniesieniu do występków zagrożonych karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,
• 5 lat - w odniesieniu do pozostałych występków.