Błąd medyczny

Sprawy dotyczące błędów medycznych są niezwykle skomplikowane, ponieważ leżą na styku dwóch najtrudniejszych dziedzin nauki: prawa i medycyny. Jako lekarz posiadasz niezbędną wiedzę, doświadczenie i umiejętności na polu medycznym. Będąc podejrzanym o popełnienie błędu medycznego powinieneś skorzystać z własnych rad i skorzystać z pomocy specjalisty z innej dziedziny – prawa. Jako pacjent stoisz na gorszej pozycji, bo nie masz doświadczenia w żadnej z tych dziedzin. Jeżeli błąd medyczny dotknął Ciebie lub osobę Ci najbliższą powinieneś rozważyć skorzystanie z pomocy prawnej.

Co należy rozumieć przez błąd medyczny?

Pojęcie „błąd medyczny” nie zostało wprawdzie zdefiniowane w żadnym akcie prawnym a jego rozumienie kształtowane jest przez bogate w tym zakresie orzecznictwo. Istotą błędu medycznego jest działanie lub zaniechanie osoby wykonującej zawód medyczny pozostające w sprzeczności z obowiązującą wiedzą, praktyką medyczną oraz należytą starannością. Co ważne, o błędzie medycznym można mówić jedynie wówczas, gdy takie działanie lub zaniechanie ma charakter nieumyślny, wynikający z lekkomyślności lub niedbalstwa. Z oczywistych względów szkoda wyrządzona pacjentowi umyślnie będzie stanowić przestępstwo zagrożone surowszą karą. 

Kto może popełnić błąd medyczny? 

W praktyce najczęściej spotykać się można z błędem lekarskim, jednak nie oznacza to, iż przedstawiciele innych zawodów medycznych nie mogą i nie popełniają błędów medycznych. Należy pamiętać, że odpowiedzialnością karną zagrożony jest również błąd medyczny pielęgniarki, położnej, dentysty lub fizjoterapeuty.   

Jakie są rodzaje błędów medycznych? 

Błędy medyczne często mają złożony charakter, tym samym ich zakwalifikowanie do określonej grupy może przysparzać trudności. Skuteczna ochrona interesów klienta wymaga nie tylko znajomości przepisów prawa oraz procedur, ale również zrozumienia zagadnień medycznych. Nasi prawnicy posiadają fachową wiedzę w sprawach błędów lekarskich, zapewniając profesjonalne wsparcie oraz sprawne przeprowadzenie postępowania.  

Pomocniczo wyróżnia się następujące, główne rodzaje błędów medycznych: 

1. błąd diagnostyczny – polega na błędnej diagnozie, czyli wadliwym rozpoznaniu stanu zdrowia pacjenta, 
2. błąd terapeutyczny - występuje jako skutek nieprawidłowego rozpoznania stanu zdrowia pacjenta albo gdy mimo prawidłowej diagnozy zastosowano nieprawidłowe leczenie, 
3. błąd techniczny – polega na niewłaściwym pod kątem technicznym wykonaniu czynności medycznej. W praktyce najczęściej popełniany w trakcie skomplikowanych zabiegów (zabiegi operacyjne), np. uszkodzenie nerwów pacjenta, 
4. błąd organizacyjny – stanowi wynik niewłaściwej organizacji pracy lub zaniedbań organizacyjnych, np. niedostosowany sprzęt medyczny, 
5. błąd wykonawczy – występuje w sytuacji, gdy zostaną wprawdzie podjęte prawidłowe decyzje diagnostyczne oraz terapeutyczne, ale ich wykonanie okaże się nieprawidłowe. W praktyce często dotyczy nieprawidłowości podczas przygotowywania leków i substancji leczniczych do zastrzyków,
6. błąd informacyjny - polega na zaniechaniu przekazania pacjentowi przez osobę wykonującą zawód medyczny informacji o stanie zdrowia, diagnozie, możliwych metodach leczniczych, następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu lub przekazanie informacji niewłaściwych. 

Odpowiedzialność karna za błąd medyczny

Przepisy kodeksu karnego nie przewidują bezpośrednio odpowiedzialności karnej za błąd medyczny. Jednak działanie lub zaniechanie przedstawiciela zawodów medycznych, noszące takie znamiona, może wiązać się z popełnieniem określonego czynu zabronionego stypizowanego w kodeksie karnym. Poniżej zostaną przedstawione przestępstwa, których w praktyce najczęściej dotyczą postępowania karne w sprawach o błędy medyczne.  

Nieumyślne spowodowanie śmierci

Zgodnie z treścią art. 155 k.k., kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 

Należy pamiętać, że na lekarzu spoczywa prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięciu skutkowi w postaci zagrożenia dla życia lub zdrowia pacjenta. Dlatego też może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej nie tylko za działanie, ale również za zaniechanie, które doprowadziło do śmierci pacjenta. Pomiędzy zachowaniem lekarza a śmiercią pacjenta musi jednak istnieć związek przyczynowy.  Oznacza to konieczność wykazania, że to konkretne zachowanie lekarza, było przyczyną śmierci pacjenta. Dla przypisania odpowiedzialności karnej lekarzowi kluczowe będzie ustalenie, czy było możliwe przewidzenie wystąpienia określonego skutku. Odpowiedzialność karna jest wykluczona, gdy skutku określonego działania lub zaniechania nie dało się przewidzieć. 

Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu

Odpowiedzialność karna za błąd medyczny może być także konsekwencją uszczerbku na zdrowiu pacjenta. Należy pamiętać, że również w tym przypadku konieczne jest wykazanie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem lekarza a skutkiem w postaci uszczerbku na zdrowiu pacjenta.  

Przepisy art. 156 k.k. oraz 157 k.k. przewidują trzy kategorie uszczerbku na zdrowiu: ciężki uszczerbek na zdrowiu, średni, oraz lekki. Za nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności. Z kolei za nieumyślne spowodowanie średniego oraz lekkiego uszczerbku zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 

Narażenie na niebezpieczeństwo

Zgodnie z art. 160 k.k. odpowiedzialności karnej podlega również ten, kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Za jego popełnienie grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.  

Tym samym należy pamiętać, że pociągnięcie lekarza do odpowiedzialności karnej nie wymaga wystąpienia skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu lub śmierci pacjenta. Zagrożone karą pozostaje również wytworzenie stanu bezpośredniego zagrożenia dla jego życia lub zdrowia. O wyższej karalności (od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności) decyduje to, że na sprawcy ciążył szczególny prawny obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo. Jest to element charakterystyczny dla relacji, która zachodzi między lekarzem a pacjentem. 

Odpowiedzialność cywilnoprawna za błąd medyczny

Poza odpowiedzialnością karną, lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnoprawnej. W tym przypadku konieczne będzie wykazanie spełnienia takich przesłanek odpowiedzialności cywilnoprawnej, jak: wina, szkoda oraz związek przyczynowy. Z tego też względu niezwykle ważna będzie pomoc doświadczonego adwokata, który oceni, czy w konkretnej sytuacji te warunki zostały spełnione.  

Odszkodowanie lub zadośćuczynienie za błąd medyczny

W ramach odpowiedzialności cywilnoprawnej za błąd medyczny pacjent może dochodzić odszkodowania za szkodę lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Przez szkodę należy w tym wypadku rozumieć uszczerbek majątkowy powstały po stronie pacjenta wbrew jego woli. Wspomniany uszczerbek mogą stanowić m.in. koszty leczenia skutków błędu lekarskiego, wydatki na leki, rehabilitację, wizyty lekarskie, koszty dojazdu, jak również utracone zarobki. Poza odszkodowaniem, pokrzywdzony pacjent może dochodzić również zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie za błąd medyczny stanowi ekwiwalent pieniężny, który przysługuje pokrzywdzonemu za doznane cierpienia fizyczne oraz psychiczne.  

Renta za błąd medyczny

Należy również pamiętać, że na podstawie art. 444 § 2 k.c. pokrzywdzony może domagać się renty. Żądanie renty jest uprawnione, gdy poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Jest to comiesięczne świadczenie, które ma na celu wyrównać poziom dochodów, które dana osoba mogłaby osiągać, gdyby do błędu medycznego nie doszło.