Zniesławienie

Twoje dobre imię zostało naruszone? Ktoś anonimowo pomówił Twoje przedsiębiorstwo w Internecie? Nie musisz tego tolerować. Możesz skorzystać z ochrony jaką daje Ci przepis art. 212 § 1 i 2 k.k. 
A może to Ty wyraziłeś o kimś niepochlebną opinię i skierowano przeciwko Tobie sprawę karną o zniesławienie? W takiej sytuacji musisz wiedzieć czy Twoja wypowiedź to już karalne zniesławienie, czy może wyłącznie uzasadniona krytyka. 

Co to jest zniesławienie?

Zgodnie z przepisem art. 212 § 1 k.k.: kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Ustawodawca opisując zabronione zachowanie, użył sformułowania „pomawia”. W treści przepisu art. 212 § 1 k.k. brak jest jednak bliższej charakterystyki czynności jaką jest „pomówienie”. 

Przykłady zniesławienia

W praktyce zniesławieniem może być przekładowo stwierdzenie, że ktoś popełnił przestępstwo, oferuje niską jakość usług, źle traktuje klientów, czy też, że jest osobą chorą psychicznie. W przypadku zniesławienia nie chodzi wyłącznie o zarzucenie zachowania sprzecznego z prawem (nielegalnego), lecz przypisanie właściwości lub zachowania, które obiektywnie rzecz biorąc mogą poniżyć pomówionego w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. 

Czy mówiąc o kimś prawdę mogę zniesławić?  

Pomówienie w języku powszechnym polega, na przypisaniu komuś nieprawdziwych bądź niesłusznych zarzutów. Zniesławieniem, a więc karalnym pomówieniem może być jednak, wbrew literalnemu brzemieniu przepisu art. 212 k.k., sformułowanie prawdziwej wypowiedzi na czyjś temat. Sytuacja taka będzie miała miejsce wyłącznie wtedy, gdy mamy do czynienia z prawdziwym zarzutem postawionym publicznie, ale niezwiązanym z osobą pełniącą funkcję publiczną ani nie postawionym w obronie uzasadnionego społecznie interesu. W takiej sytuacji w ocenie ustawodawcy nie ma wystarczających przyczyn dla pomawiania innych, nawet z użyciem prawdziwych zarzutów.   

Wyłączenie odpowiedzialności za zniesławienie

Zgodnie z przepisem art. 213 § 1 k.k. rozpowszechnianie zarzutu, o jakim mowa w przepisie art. 212 § 1 k.k. niepublicznie jest legalne, jeżeli jest to zarzut prawdziwy. Aby zatem uwolnić się od odpowiedzialności pomawiający musi wykazać przed sądem prawdziwość formułowanej wypowiedzi.  

Przepis art. 213 § 2 k.k. zakłada natomiast, że nie popełnia przestępstwa określonego w przepisie art. 212 § 1 i 2 k.k., ten kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut, dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub służący ochronie społecznie uzasadnionego interesu.  

Przestępstwo zniesławienia – kto może być pokrzywdzonym

Pokrzywdzonym przestępstwem zniesławienia może być osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna, której przepisy szczególne przyznają osobowość prawną, a także „grupa ludzi” którą tworzą co najmniej trzy osoby, np. członkowie rodziny, pracownicy, zawodnicy jednej drużyny sportowej, członkowie delegacji, itp. Więź łącząca grupę może mieć zatem charakter trwały bądź wyłącznie doraźny. 

Zniesławienie w Internecie (np. na Facebooku). Jak ustalić sprawcę anonimowego pomówienia?

Popularność i łatwa dostępność Internetu sprawiają, że w szczególności na licznych portalach społecznościowych możemy spotkać się z wieloma komentarzami, które można sklasyfikować jako zniesławienie. Anonimowość osób zamieszczających swoje wpisy w Internecie sprawia znaczne trudności w ustaleniu sprawcy. W takiej sytuacji wyłącznie skorzystanie z drogi postępowania karnego umożliwia sprawne ustalenie danych sprawcy przez organy procesowe. 

Co grozi za zniesławienie? 

Przepis art. 212 § 1 k.k. przewiduje możliwość wymierzenia kary grzywny lub kary ograniczenia wolności.  

Jednak w typie kwalifikowanym wskazanym w art. 212 § 2 k.k., tj. w razie popełnienia czynu za pomocą środków masowego komunikowania, możliwe jest orzeczenie nawet kary 1 roku pozbawienia wolności.

Zgodnie z przepisem art. 212 § 3 k.k. w razie skazania za przestępstwo zniesławienia sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

W razie spełnienia warunków wskazanych w przepisie art. 66 k.k. istnieje możliwość zastosowania wobec sprawcy przestępstwa z przepisu art. 212 § 1 i 2 k.k. instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego. 

Prywatny akt oskarżenia w sprawie o zniesławienie

W przypadku przestępstwa zniesławienia, aby zainicjować proces sądowy pokrzywdzony musi wnieść prywatny akt oskarżenia. Prywatny akt oskarżenia należy złożyć w ciągu roku od dnia dowiedzenia się o osobie sprawcy, jednak nie później niż w terminie trzech lat od dnia popełnienia przestępstwa. Zgodnie z przepisem art. 488 § 1 k.p.k. w przypadku przestępstw prywatnoskargowych, pokrzywdzony może złożyć pisemną lub ustną skargę na Policji. Policja w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu. W sprawach z oskarżenia prywatnego, na polecenie sądu, Policja dokonuje także innych określonych czynności dowodowych.