Działanie na szkodę spółki

Jako menadżer codziennie podejmujesz setki decyzji biznesowych. Powinieneś wiedzieć, że każda z nich może skutkować pociągnięciem Cię do odpowiedzialności karnej za działanie na szkodę spółki.  

Czym jest działanie na szkodę spółki? 

Odpowiedzialność karna nie grozi na szczęście za każdą błędną decyzję biznesową. Zgodnie z art. 296 k.k. działanie na szkodę spółki to nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków przez osobę obowiązaną do zajmowania się jej sprawami majątkowymi, które skutkują wyrządzeniem jej szkody w kwocie ponad 200.000 zł. Niestety, kara grozi Ci nawet jeżeli działałeś nieumyślnie.

[Wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym] - Art. 296 k.k. - Kodeks karny

"§  1.  Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§  1a.  Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§  2.  Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 1a działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§  3.  Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§  4.  Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.§  

4a.  Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego, wspólnika, akcjonariusza lub udziałowca pokrzywdzonej spółki lub członka pokrzywdzonej spółdzielni.§  

5.  Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę."

Jakie są rodzaje działań na szkodę spółki?

Członkowie naszego zespołu w wieloletniej praktyce spotkali się z mnóstwem przykładów, działań, które mogą zostać uznane za działanie na szkodę spółki. Było to np.:

• fałszowanie danych o kondycji firmy,
• prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec spółki,
• niepłacenie podatków,
• bezpodstawne zrzeczenie się roszczeń,
• dokonywanie nieuprawnionych wypłat i przelewów,
• zawieranie umów po nierynkowych stawkach.

Działanie na szkodę spółki przez członka zarządu  

Przestępstwo niegospodarności jest najczęściej zarzucane członkom zarządu. Zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami, do prowadzenia spraw spółki powołany jest zarząd spółki. Wiemy, że organy ścigania szukając winnego wielokrotnie ograniczają się do weryfikacji danych osób zasiadających w zarządzie spółki. Takie podejście prowadzi do stawiania zarzutów rykoszetem niewinnym osobom. W rzeczywistości działać na szkodę spółki może inny członek zarządu lub Twój pracownik. 

Działanie na szkodę spółki przez pracownika 

Odpowiedzialność karną za działanie na szkodę spółki może ponieść także pracownik, zwłaszcza wyższego szczebla. Mamy świadomość, że w realiach dzisiejszego biznesu uprawnienia, ale i obowiązki są delegowane w dół hierarchii organizacji. To z tego względu o przestępstwo nadużycia zaufania mogą zostać oskarżeni dyrektorzy działów, kierownicy, menadżerowie czy koordynatorzy. Nazwa zajmowanego przez Ciebie stanowiska nie ma znaczenia. Liczy się to co należy do Twoich obowiązków.

Działanie na szkodę spółki przez wspólnika

Wspólnicy spółek kapitałowych nie mogą odpowiadać za działanie na szkodę spółki, ponieważ nie są powołani do zajmowania się sprawami majątkowymi spółki. Przestępstwo nadużycia zaufania może zostać natomiast zarzucone wspólnikom spółek osobowych oraz spółki cywilnej. 

Co grozi za działanie na szkodę spółki?

Za działanie na szkodę spółki grozi wysoka kara pozbawienia wolności. Jeżeli wyrządzisz spółce szkodę w wielkich rozmiarach kara ta może wynieść nawet 10 lat pozbawienia wolności. W związku z nowelizacją k.k., która weszła w życie w dniu 1 października 2023 r. zaostrzeniu uległa odpowiedzialność karna za przestępstwo działania na szkodę spółki. Obecnie ustawodawca przewiduje różne kary w zależności od wartości mienia, jakie jest przedmiotem przestępstwa. W przypadku, gdy oskarżony dopuszcza się przestępstwa działania na szkodę spółki w odniesieniu do mienia o wartości większej niż 5 mln zł lub powoduje szkodę w takich rozmiarach musi liczyć się z odpowiedzialnością karną pozbawienia wolności od 3 lat do lat 20. Natomiast jeśli przestępstwo działania na niekorzyść spółki dotyczy wartości większej niż 10 mln zł lub w wyniku działania oskarżonego doszło do takiej szkody, sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności od lat 5 do lat 25. Te dwa wymienione wyżej przestępstwa nie są już wykroczeniami, a są zbrodniami. 

Kto może złożyć wniosek o ściganie przestępstwa działania na szkodę spółki?

Po nowelizacji k.k., która weszła w życie w dniu 1 października 2023 r. doszło do ważnych zmian dotyczących tego, kto może złożyć wniosek o ściganie przestępstwa polegającego na sprowadzeniu bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej w wyniku działania na niekorzyść spółki. Do tej pory takie zawiadomienie mógł złożyć zarząd, co blokowało mniejszościowych udziałowców i akcjonariuszy w podejmowaniu kroków prawnych zmierzających do weryfikowania pod kątem legalności niektórych działań członków zarządu. W związku ze zmianami prawnymi obecnie również udziałowcy i akcjonariusze mogą złożyć taki wniosek, a zatem prokurator będzie musiał poprowadzić postępowanie i zbadać prawidłowość decyzji podejmowanych przez zarząd.