Zabezpieczenie majątkowe

Jeżeli organy ścigania przedstawią Ci zarzuty popełnienia przestępstwa, za które można orzec grzywnę lub obowiązek naprawienia szkody to niemal z pewnością zastosują wobec Ciebie zabezpieczenie majątkowe. Nie musisz być winnym - wystarczy, że organy uznają Cię za prawdopodobnego sprawcę. Konieczność stosowana środka zabezpieczającego wynika z odgórnych wytycznych. Nie oznacza to jednak, że nie możesz się bronić. Przeciwnie - powinieneś szybko podjąć odpowiednie kroki.  

Co to jest zabezpieczenie majątkowe?

Zabezpieczenie majątkowe w procesie karnym ma na celu zapewnienie wykonania przyszłego wyroku w zakresie odpowiedzialności finansowej, która może zostać nałożona na potencjalnego sprawcę. Polega na ingerencji w jego majątek, poprzez dokonanie zabezpieczenia na mieniu. Jego zastosowanie może mieć znaczący wpływ na realną możliwość naprawienia szkody w przyszłości, przeciwdziałając wyzbywaniu się lub ukrywaniu majątku przez sprawcę. Możliwość zastosowania zabezpieczenia majątkowego nie dotyczy jednak każdej sprawy. Zasadniczo może zostać ustanowione w przypadku popełnienia przestępstwa przeciwko mieniu lub wyrządzenia przestępstwem szkody w mieniu.

 Zgodnie z art. 291 k.p.k. chodzi o przestępstwa, za które lub w związku z którymi można orzec odpowiednio:

• grzywnę,  
• świadczenie pieniężne,  
• przepadek,  
• środek kompensacyjny (obowiązek naprawienia szkody albo zadośćuczynienie za krzywdę)  
• zwrot korzyści majątkowej, jaką sprawca osiągnął z popełnionego przestępstwa, albo jej równowartości.

Zabezpieczenie może dotyczyć także wykonania orzeczenia o kosztach sądowych, o ile zachodzi obawa, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia w tym zakresie będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione.  

Kiedy uzasadnione jest zastosowanie zabezpieczenia majątkowego? 

Zastosowanie zabezpieczenia majątkowego pozostaje uzasadnione jedynie wtedy, gdy zachodzi obawa, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione. Innymi słowy, zabezpieczenie majątkowe powinno być stosowane wówczas, gdy istnieje realne niebezpieczeństwo, że podejrzany lub oskarżony swoim działaniem udaremni wykonanie np. orzeczonej grzywny. 

Aby było możliwe zastosowanie zabezpieczenia majątkowego konieczne jest również, aby zgromadzone w sprawie dowody wskazywały na duże prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego.  

Kogo może dotyczyć zabezpieczenie majątkowe i kto podejmuje w tym zakresie decyzję?

 Zabezpieczenie majątkowe orzeka się w stosunku do podejrzanego tj. osoby, której zostały przedstawione zarzuty lub oskarżonego, gdy sprawa została skierowana do sądu. Zastosowanie zabezpieczenia jest dopuszczalne do czasu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie jurysdykcyjne. W toku śledztwa lub dochodzenia decyzję o zastosowaniu zabezpieczenia majątkowego podejmuje prokurator, wydając w tym zakresie stosowne postanowienie. Po wniesieniu aktu oskarżenia, organem kompetentnym do podjęcia decyzji w tym zakresie jest sąd rozpoznający sprawę. 

Jakie są sposoby zabezpieczenia majątku?

Zabezpieczenie majątkowe następuje w sposób wskazany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Wśród sposobów zabezpieczenia majątkowego wymienia się: 

1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego,
2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową,
3. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wie,
4. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
5. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego. 

Postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym oraz możliwość jego zaskarżenia 

Postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym musi spełniać określone wymogi. W treści postanowienia o zabezpieczeniu powinno znaleźć się wskazanie czego zabezpieczenie dotyczy (np. kary grzywny), określenie konkretnych rzeczy (ruchomości, nieruchomości) lub praw, podlegających zabezpieczeniu, określenie do jakiej wysokości ma nastąpić zabezpieczenie, a także podanie sposobu zabezpieczenia.  

Niejednokrotnie zdarza się, że zabezpieczenie majątkowe nie jest zasadne a postanowienie w tym przedmiocie zawiera uchybienia. Należy wówczas sporządzić środek zaskarżenia w postaci zażalenia, które należy wnieść w terminie 7 dni. W tym zakresie nieodzowna będzie pomoc doświadczonego adwokata, który przygotuje profesjonalne pismo. 

Kiedy następuje uchylenie zabezpieczenia majątkowego?

Zabezpieczenie majątkowe powinno zostać niezwłocznie uchylone w następujących sytuacjach. Po pierwsze, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których zostało ono zastosowane w określonym rozmiarze – np. umorzenie śledztwa lub dochodzenia w postępowaniu przygotowawczym, wydanie wyroku uniewinniającego lub uregulowanie w całości kary grzywny w razie wydania wyroku skazującego. Po drugie, gdy powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie choćby w części – np. gdy orzeczona grzywna jest niższa od wysokości zabezpieczenia lub zostanie wykazane, że określone rzeczy lub prawa, na których dokonano zabezpieczenia, nie stanowią mienia oskarżonego.