Odpowiedzialność karna za niezłożenie w terminie wniosku o upadłość

Czy wiesz, kiedy i kto jest zobowiązany do złożenia wniosku o upadłość? W naszym najnowszym wpisie blogowym wyjaśniamy kluczowe aspekty prawne związane z obowiązkiem zgłoszenia upadłości oraz konsekwencje wynikające z jego zaniedbania. Dowiedz się, jakie sankcje grożą członkom zarządu za niezłożenie wniosku w terminie i jak odpowiedzialność cywilna różni się od karnej.

Spis treści:

1. Obowiązek złożenia wniosku o upadłość – kiedy i przez kogo?
2. Podstawy prawne odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o upadłość – art. 586 KSH i art. 373 PU.
3. Jakie sankcje grożą za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie?
4. Odpowiedzialność członków zarządu spółki za zaniechanie złożenia wniosku o upadłość.
5. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej jako skutek niezłożenia wniosku.
6. Odpowiedzialność cywilna i karna za brak wniosku o upadłość – najważniejsze różnice.
7. Terminy na złożenie wniosku o upadłość – kiedy powstaje obowiązek?
8. Jak przebiega postępowanie karne za niezłożenie wniosku o upadłość?
9. Jak kancelaria Chmielniak Adwokaci może pomóc w sprawach dotyczących odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o upadłość? 

1. Obowiązek złożenia wniosku o upadłość – kiedy i przez kogo?

Podstawą prawną dotyczącą obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 Nr 60 poz. 535, z późn. zm.) w szczególności art. 21. Obowiązek ten powstaje w razie zaistnienia stanu niewypłacalności dłużnika, który zgodnie z art. 11 Prawo upadłościowe, jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, domniemywa się, że dłużnik jest niewypłacalny również wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku przez okres przekraczający 24 miesiące.

Obowiązanym do złożenia wniosku, jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Osoby te ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie przewidzianym przepisami, chyba, że nie ponoszą winy.

Obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość powstaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości (czyli od powstania stanu niewypłacalności). Osoby zobowiązane mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie do złożenia wniosku o upadłość otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Istotne jest, by zarząd na bieżąco monitorował kondycję finansową przedsiębiorstwa i był w stanie na bieżąco reagować i podejmować odpowiednie kroki, aby mitygować ryzyka prawne oraz majątkowe.

2. Podstawy prawne odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o upadłość – art. 586 KSH i art. 373 PU.

Kluczowe regulacje prawne związane z odpowiedzialnością członków zarządu za niezłożenie wniosku o upadłość zawarte zostały w art. 586 kodeksu spółek handlowych  oraz w art. 373 Prawo upadłościowe. Art. 586 k.s.h. wprowadza odpowiedzialność karną za świadome zaniedbanie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wskazując, że członek zarządu, który pomimo zaistnienia przesłanek niewypłacalności nie składa stosownego wniosku w odpowiednim czasie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia wolności do jednego roku. Przepis ten czyni wyraźnie koniecznym działanie z należytą starannością i świadomością sytuacji finansowej spółki. Z kolei art. 373 Prawo upadłościowe szczegółowo określa zakres obowiązków członków zarządu związanych ze zgłoszeniem upadłości, precyzując, że wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być złożony nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, czyli stan niewypłacalności.

Niezłożenie wniosku w tym terminie prowadzi nie tylko do odpowiedzialności karnej wskazanej w art. 586 k.s.h., ale również skutkuje poważnymi konsekwencjami cywilnoprawnymi, przewidzianymi m.in. w art. 21 ust. 3 Prawo upadłościowe oraz art. 299 k.s.h. Przepisy te mają na celu ochronę wierzycieli przed szkodami wynikającymi z opóźnienia w zgłoszeniu upadłości oraz zdyscyplinowanie członków zarządu do odpowiedniego monitorowania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

3. Jakie sankcje grożą za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie?

Sankcje za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie mogą być dotkliwe i obejmują konsekwencje zarówno karne, cywilne, jak i administracyjne.

Członkowie zarządu mogą zostać ukarani grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności do jednego roku. Dodatkowo, mogą stracić prawo do prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji zarządczych. Odpowiedzialność cywilna obejmuje rekompensatę strat poniesionych przez wierzycieli. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej może znacząco wpłynąć na dalszą ścieżkę zawodową i reputację osoby ukaranej. Postępowanie karne wszczynane jest na zawiadomienie pokrzywdzonego lub z urzędu, a prokuratura prowadzi postępowanie przygotowawcze, gromadząc dowody i przesłuchując świadków.

4. Odpowiedzialność członków zarządu spółki za zaniechanie złożenia wniosku o upadłość.

W myśl art. 586 k.s.h., członek zarządu, który świadomie nie zgłasza wniosku o ogłoszenie upadłości w wymaganym terminie, podlega odpowiedzialności karnej, która obejmuje grzywnę, karę ograniczenia wolności lub nawet karę pozbawienia wolności do jednego roku. Ponadto może zostać orzeczone pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby, która ze swojej winy, m.in. będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, co wynika z art. 373 ust. 1 pkt 1 Prawo upadłościowe.

Sankcje te mają na celu nie tylko ochronę interesów wierzycieli, ale także zapewnienie stabilności oraz rzetelności obrotu gospodarczego poprzez mobilizowanie zarządu do terminowego reagowania na sytuację kryzysową przedsiębiorstwa. Dodatkowo, odpowiedzialność karna może mieć wpływ na reputację zawodową zarządu oraz na dalszą możliwość pełnienia funkcji w organach zarządzających innych spółek handlowych. 

5. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej jako skutek niezłożenia wniosku.

Zakaz ten znacząco ogranicza możliwości zawodowe osoby ukaranej, uniemożliwiając jej pełnienie funkcji zarządczych oraz prowadzenie działalności gospodarczej. Może to negatywnie wpływać na dalszą ścieżkę zawodową, reputację oraz sytuację ekonomiczną osoby, której sankcja dotyczy. W związku z powyższym, zarząd powinien szczególnie dokładnie monitorować sytuację finansową przedsiębiorstwa, a także podejmować szybkie i odpowiedzialne działania przy pierwszych oznakach trudności finansowych, aby uniknąć ryzyka osobistej odpowiedzialności. 

6. Odpowiedzialność cywilna i karna za brak wniosku o upadłość – najważniejsze różnice.

Najważniejsze różnice między odpowiedzialnością cywilną a karną dotyczą ich funkcji oraz celów prawnych. Odpowiedzialność cywilna koncentruje się przede wszystkim na rekompensacie strat poniesionych przez wierzycieli wskutek niewykonania obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość, co oznacza, że jej podstawowym celem jest ochrona interesów ekonomicznych wierzycieli.

Z kolei odpowiedzialność karna pełni przede wszystkim funkcję represyjną oraz prewencyjną, mając na celu ukaranie winnych naruszenia obowiązków oraz odstraszanie od podobnych działań w przyszłości. Zarówno odpowiedzialność cywilna, jak i karna mogą współwystępować, co znacząco zwiększa ryzyko prawne dla członków zarządu. Dlatego zarząd powinien szczególnie dokładnie monitorować sytuację finansową przedsiębiorstwa oraz reagować natychmiastowo na oznaki niewypłacalności, aby uniknąć osobistych konsekwencji. 

7. Terminy na złożenie wniosku o upadłość – kiedy powstaje obowiązek? 

Obowiązek zgłoszenia wniosku powstaje z chwilą spełnienia przesłanek niewypłacalności, tj. z  dniem zaistnienia niewypłacalności (art. 11 Prawo upadłościowe). Terminem na złożenie wniosku jest 30 dni od dnia powstania niewypłacalności (art. 21 ust. 1 Prawo upadłościowe). Zarząd ma 30 dni na dokonanie formalności związanych ze zgłoszeniem do sądu. Niedochowanie tego terminu prowadzi do konsekwencji finansowych oraz prawnych, dlatego tak istotne jest ustalenie dokładnego momentu wystąpienia przesłanek niewypłacalności oraz bieżąca analiza kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa. 

8. Jak przebiega postępowanie karne za niezłożenie wniosku o upadłość?

Postępowanie wszczynane jest zwykle na zawiadomienie pokrzywdzonego (np. wierzyciela) lub z urzędu (organy ścigania). Prokuratura prowadzi postępowanie przygotowawcze, w toku którego gromadzi dowody, przesłuchuje świadków, zabezpiecza dokumenty spółki. Ustala istotne z punktu widzenia odpowiedzialności okoliczności dotyczące ustalenia obowiązku zgłoszenia upadłości- czy powstał stan niewypłacalności i kiedy, oraz czy obowiązek ten został zignorowany.

Badanie i ustalanie czy i kiedy w danej sprawie wystąpiły domniemania niewypłacalności jest zadaniem w praktyce często trudnym i wymagającym. Jeśli zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający, prokurator przedstawia zarzuty. Po zakończeniu postępowania przygotowawczego prokurator sporządza akt oskarżenia i kieruje go do sądu. Osoba o statusie podejrzanego/oskarżonego może korzystać z pomocy obrońcy, składać wyjaśnienia i przedstawiać dowody na swoją obronę  (np. że złożyła wniosek o upadłość w  terminie, nie była członkiem zarządu w danym okresie, działała bez winy).

9. Jak kancelaria Chmielniak Adwokaci może pomóc w sprawach dotyczących odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o upadłość?

Kancelaria Chmielniak Adwokaci oferuje klientom wszechstronną pomoc prawną. Wsparcie obejmuje zarówno analizę, doradztwo prawne, jak i skuteczne reprezentowanie interesów klientów przed organami. Kancelaria Chmielniak Adwokaci oferuje klientom wszechstronną pomoc prawną. Wsparcie obejmuje zarówno analizę, doradztwo prawne, jak i skuteczne reprezentowanie interesów klientów przed organami. W przypadku wszczęcia postępowania karnego, kancelaria skutecznie reprezentuje interesy klientów przed organami ścigania oraz sądami, zapewniając kompleksową obronę. Ponadto, kancelaria pomaga w przygotowaniu wszelkich niezbędnych dokumentów oraz dowodów, które mogą być kluczowe w procesie obrony. Dzięki doświadczeniu i wiedzy prawników, kancelaria jest w stanie skutecznie negocjować z wierzycielami oraz innymi stronami, aby osiągnąć korzystne rozwiązania dla swoich klientów