Kategorie listów gończych wydawanych przez Interpol. Co oznaczają określone kolory not?

Interpol (International Criminal Police Organization) to międzynarodowa instytucja umożliwiająca współpracę policyjną ponad 190 państw. Jej działalność reguluje tzw. Konstytucja Interpolu oraz przepisy wewnętrzne. Wśród kluczowych narzędzi Interpolu znajdują się tzw. noty — barwne komunikaty służące przekazywaniu między krajami informacji o osobach poszukiwanych, zaginionych czy stanowiących potencjalne zagrożenie. Choć Interpol nie ma kompetencji do samodzielnego aresztowania ani wydawania nakazów, noty stanowią istotny element mechanizmu współpracy i wzajemnej pomocy prawnej. 

Spis treści:

1. Czym są noty Interpolu i jaką pełnią funkcję? 
2. Jakie są rodzaje not Interpolu i co oznaczają ich kolory? 
3. Czerwona nota Interpolu – najwyższy stopień poszukiwań.
4. Niebieska, zielona i pomarańczowa nota – czym się różnią i kiedy są stosowane?
5. Żółta, czarna i fioletowa nota – zastosowanie i znaczenie w praktyce.
6. Jakie konsekwencje niesie za sobą wpisanie do bazy Interpolu? 
7. Czy Interpol może nakazać aresztowanie? Rola państw członkowskich.
8. Jakie prawa przysługują osobie objętej notą Interpolu?
9. Czy można się bronić przed notą Interpolu? Możliwości i procedury.
10. Jak kancelaria Chmielniak Adwokaci może pomóc w sprawach związanych z notami Interpolu? 

1. Czym są noty Interpolu i jaką pełnią funkcję? 

Noty Interpolu (czerwona, niebieska, zielona, pomarańczowa, żółta, czarna, fioletowa) służą jako alerty i wnioski o współpracę oraz umożliwiają wymianę danych pomiędzy Narodowymi Biurami Centralnymi (NCBI) w 195 krajach. Są one wydawane przez Sekretariat Generalny w odpowiedzi na zgłoszenie od jednego z państw członkowskich i mają na celu zapewnienie skutecznej koordynacji w sprawach karnych, w których pojawia się wątek międzynarodowy. 

Noty publikowane są przez Sekretariat Generalny Interpolu na wniosek kraju członkowskiego (krajowego biura Interpolu) lub uprawnionej organizacji międzynarodowej, np. trybunału karnego czy ONZ. Każda nota niesie ze sobą konkretne informacje oraz wskazuje na charakter działań, jakie powinny zostać podjęte przez inne państwa członkowskie. Zasadniczo, noty służą:

1. Identyfikacji osób – ustalaniu tożsamości podejrzanych, ofiar przestępstw, osób zaginionych czy niezidentyfikowanych zwłok. W wielu przypadkach osoby, których tożsamość jest ustalona dzięki notom, byłyby poza zasięgiem służb krajowych.
2. Pozyskiwaniu informacji wywiadowczych – dotyczących działalności przestępczej, przemieszczania się podejrzanych, czy stosowanych metod przestępstw. Interpol może funkcjonować w tym zakresie jako globalna platforma wymiany informacji operacyjnych.
3. Umożliwieniu zatrzymania – chociaż Interpol sam nie ma kompetencji do nakładania sankcji karnych, to poprzez czerwoną notę może umożliwić organom państwowym tymczasowe zatrzymanie osoby do czasu wydania formalnego nakazu ekstradycyjnego.
4. Ostrzeganiu państw członkowskich – szczególnie w przypadkach zagrożeń o charakterze transgranicznym, jak terroryzm, przemyt broni czy zagrożenia chemiczno-biologiczne. Nota może także zawierać dane dotyczące przedmiotów, pojazdów czy technologii używanych przez przestępców. 

System not Interpolu pozwala na niemal natychmiastowe rozesłanie kluczowych informacji do organów ścigania na całym świecie, co w wielu przypadkach ma decydujące znaczenie dla zabezpieczenia śladów przestępstwa, zapobieżenia jego eskalacji lub utrudnienia ukrycia się osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa. 

2. Jakie są rodzaje not Interpolu i co oznaczają ich kolory? 

Każdy kolor noty Interpolu oznacza określony zakres wniosku lub potrzebę informacyjną. Kolory te są znormalizowane i jednakowe dla wszystkich państw członkowskich, co znacząco usprawnia ich identyfikację i interpretację. 

3. Czerwona nota Interpolu – najwyższy stopień poszukiwań.

Czerwona nota to w istocie międzynarodowy wniosek o tymczasowe zatrzymanie osoby w celu ekstradycji. Jest wydawana w oparciu o wniosek państwa członkowskiego, które dysponuje podstawą prawną do ścigania danej osoby. Nota nie stanowi automatycznego nakazu aresztowania – decyzja o zatrzymaniu należy do władz krajowych państwa, w którym osoba została zidentyfikowana.

Wniosek o wydanie czerwonej noty musi być poparty uzasadnionym podejrzeniem popełnienia czynu zabronionego, który jest przestępstwem zarówno w państwie występującym, jak i potencjalnie wykonującym zatrzymanie. Osoba może być poszukiwana czerwoną notą zarówno w celu przedstawienia jej zarzutów (jeśli jeszcze nie ma wyroku, zachowuje prawo do domniemania niewinności), jak i w celu odbycia kary (gdy została już prawomocnie skazana w kraju wnioskującym). 

Czerwona nota może zostać wydana np. wobec osoby podejrzanej o udział w zorganizowanej grupie przestępczej działającej na kilku kontynentach. Dzięki takiej nocie, służby w innych krajach mogą natychmiast podjąć działania w celu ustalenia miejsca pobytu, zatrzymania osoby i rozpoczęcia procedury ekstradycyjnej. 

Czerwona nota obowiązuje do czasu jej uchylenia przez Interpol (gdy okaże się niezgodna z regulaminem) lub odwołania przez państwo, które o nią wnioskowało – w przeciwnym razie może pozostawać w systemie przez wiele lat.

4. Niebieska, zielona i pomarańczowa nota – czym się różnią i kiedy są stosowane?

1. Niebieska nota Interpolu.

Niebieska nota jest tzw. notą śledczą i służy do ustalania tożsamości, lokalizacji oraz zbierania informacji o osobie interesującej z punktu widzenia organów ścigania. Nie oznacza ona jeszcze, że dana osoba jest formalnie oskarżona o przestępstwo. Jest to narzędzie typowo wywiadowcze i operacyjne, wykorzystywane w sytuacjach, gdy wiadomo, że dana osoba może być kluczowa w prowadzonym śledztwie – np. jako świadek, podejrzany lub osoba posiadająca istotne informacje. 

W praktyce niebieska nota może np. dotyczyć cudzoziemca podejrzewanego o kontakty z organizacjami przestępczymi, którego dane są szczątkowe lub częściowe. Dzięki publikacji niebieskiej noty państwa członkowskie mogą wspólnie ustalić dane identyfikacyjne, miejsce pobytu czy historię podróży danej osoby. 

2. Zielona nota Interpolu.

Zielona nota pełni funkcję ostrzegawczą. Używana jest do przekazywania informacji o osobach, które popełniły przestępstwa w przeszłości i mogą nadal stanowić zagrożenie. Chodzi m.in. o przestępców seksualnych, seryjnych sprawców przemocy, recydywistów działających na arenie międzynarodowej.

Tego typu nota zawiera często informacje behawioralne, modus operandi, wcześniejsze wyroki, a także ewentualne zagrożenia, jakie mogą wynikać z obecności takiej osoby na terytorium innego państwa. Państwa, które otrzymają zieloną notę, mogą zdecydować o objęciu takiej osoby nadzorem operacyjnym lub administracyjnym (np. kontrolą wjazdu). 

3. Pomarańczowa nota Interpolu.

Pomarańczowa nota to narzędzie alarmowe i ma charakter prewencyjny. Wydawana jest w sytuacjach zagrożeń o charakterze pilnym – takich jak możliwość użycia broni biologicznej, chemicznej, ładunków wybuchowych, a także ostrzeżenia przed osobami mogącymi zrealizować atak terrorystyczny. W odróżnieniu od czerwonej, która dotyczy konkretnych osób, pomarańczowa nota może dotyczyć również przedmiotów, pojazdów, urządzeń czy substancji.

Jej funkcją jest natychmiastowe ostrzeżenie wszystkich państw członkowskich o ryzyku poważnego incydentu zagrażającego bezpieczeństwu publicznemu. Nota ta często zawiera załączniki techniczne – opisy urządzeń wybuchowych, zdjęcia, schematy, a także dane o sprawcach lub podejrzanych. 

5. Żółta, czarna i fioletowa nota – zastosowanie i znaczenie w praktyce.

1. Żółta nota Interpolu.

Żółta nota pełni funkcję humanitarną – dotyczy zaginionych osób, w szczególności dzieci oraz osób bez zdolności do samodzielnego funkcjonowania, np. cierpiących na choroby psychiczne. Jest też wykorzystywana w przypadkach osób niezidentyfikowanych, np. przebywających w szpitalach, które nie potrafią podać swojej tożsamości.

W praktyce żółte noty ułatwiają międzynarodowe poszukiwania osób zaginionych: nagłaśniają ich rysopis i okoliczności zaginięcia wśród służb innych krajów, zwiększając szanse na szczęśliwe odnalezienie. Dzięki globalnemu zasięgowi Interpolu odnalezienie osoby zaginionej lub ustalenie tożsamości jest często znacznie bardziej prawdopodobne niż przy działaniach wyłącznie krajowych. 

2. Czarna nota Interpolu.

Czarna nota ma na celu identyfikację zwłok osób, których tożsamość nie jest znana. W tego rodzaju notach publikowane są dane anatomiczne, zdjęcia, informacje o przedmiotach znalezionych przy ciele, a także – jeśli to możliwe – dane DNA. Nota ta wykorzystywana jest szczególnie w przypadku katastrof naturalnych, ataków terrorystycznych lub znalezienia zwłok na granicy państw.

Włączenie czarnej noty pozwala na szybsze połączenie przypadków zaginięć z odnalezionymi ciałami, a tym samym umożliwia rodzinom zamknięcie sprawy i rozpoczęcie procesu żałoby.

3. Fioletowa nota Interpolu.

Fioletowa nota służy do wymiany informacji o technikach przestępczych, metodach działania oraz narzędziach wykorzystywanych przez grupy przestępcze. Może zawierać informacje o fałszywych dokumentach, nowych metodach przemytu, schematach prania pieniędzy, cyberatakach itp.

Wydawanie fioletowych not pozwala na bieżącą aktualizację wiedzy operacyjnej służb oraz wspiera działania profilaktyczne. Dzięki temu państwa członkowskie mogą lepiej przygotować się na nowe rodzaje zagrożeń i dostosować swoje procedury bezpieczeństwa.

4. Inne rodzaje not Interpolu.

W ramach systemu Interpolu funkcjonuje również noty bez przypisanego koloru, publikowane w celu odnalezienia lub identyfikacji utraconego działa sztuki albo przedmiotu przedstawiającego wartość kulturową oraz specjalna nota Interpolu i Rady Bezpieczeństwa ONZ publikowana w celu poinformowania państw członkowskich, iż dana osoba lub podmiot jest przedmiotem sankcji nałożonych przez Radę Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych.

6. Jakie konsekwencje niesie za sobą wpisanie do bazy Interpolu? 

Wpisanie osoby do bazy danych Interpolu może skutkować szeregiem poważnych konsekwencji prawnych, operacyjnych i życiowych. Nawet jeśli dana osoba nie została jeszcze skazana prawomocnym wyrokiem, sam fakt wydania noty – zwłaszcza czerwonej – może prowadzić do tymczasowego zatrzymania w innym państwie, kontroli granicznych, a nawet umieszczenia na listach obserwacyjnych.

W praktyce wpisanie do systemu Interpolu skutkuje: 

• Zatrzymaniami na granicach lub lotniskach – funkcjonariusze służb granicznych korzystają z baz Interpolu w czasie rzeczywistym.
• Utrudnieniami w podróżach międzynarodowych – osoby objęte notą mogą być zawracane z granicy, nawet jeśli nie zostały jeszcze zatrzymane.
• Problemy zawodowe i reputacyjne – wpis może wpłynąć na możliwość uzyskania pracy, koncesji, licencji lub współpracy z instytucjami finansowymi.
• Zamrożeniem środków finansowych – w niektórych przypadkach noty Interpolu wykorzystywane są przez banki jako podstawa do wszczęcia procedur AML (przeciwdziałania praniu pieniędzy).
• Ryzykiem ekstradycji – zatrzymanie na podstawie czerwonej noty może prowadzić do uruchomienia procedury ekstradycyjnej, nawet jeśli osoba nie miała świadomości, że jest poszukiwana. 

Warto dodać, że choć Interpol deklaruje neutralność polityczną, w praktyce zdarzają się przypadki nadużycia systemu – np. przeciwko opozycjonistom politycznym lub osobom prowadzącym działalność dziennikarską. Dlatego istotna jest możliwość weryfikacji zasadności noty oraz podjęcie obrony prawnej. 

7. Czy Interpol może nakazać aresztowanie? Rola państw członkowskich.

Interpol nie posiada uprawnień do wydawania międzynarodowych nakazów aresztowania w rozumieniu prawa karnego - nie dysponuje własną siłą policyjną ani kompetencją do wydawania wiążących poleceń organom krajowym. Wydanie noty – nawet czerwonej – nie jest równoznaczne z nakazem zatrzymania. Decyzja o zatrzymaniu, a następnie zastosowaniu tymczasowego aresztowania, należy do organów ścigania i sądów państw członkowskich, które muszą ocenić m.in. czy: 

• czyn objęty notą stanowi przestępstwo również w danym kraju (zasada podwójnej karalności),
• spełnione są warunki dopuszczalności ekstradycji (np. brak ochrony obywatela przed wydaniem),
• nie występują przesłanki do odmowy ze względu na charakter polityczny lub humanitarny. 

W tym sensie Interpol działa jako platforma koordynacyjna, ale nie wykonawcza – sama nota ma charakter sygnalizacyjny i informacyjny. Służby krajowe podejmują decyzje zgodnie z przepisami własnego prawa karnego oraz prawa międzynarodowego.

8. Jakie prawa przysługują osobie objętej notą Interpolu?

Osoba, wobec której wystawiono notę Interpolu – zwłaszcza czerwoną – powinna być poinformowana o swoich prawach, w szczególności: 

1. Prawo do rzetelnego procesu i domniemania niewinności – jeśli nota (np. czerwona) dotyczy osoby ściganej celem postawienia zarzutów, nadal obowiązuje zasada in dubio pro reo aż do ewentualnego wyroku skazującego.
2. Prawo do informacji – osoba ma prawo wiedzieć, kto wystąpił o wydanie noty, na jakiej podstawie prawnej, w związku z jakim czynem i jaki jest jej status (podejrzany, skazany, świadek).
3. Prawo do pomocy prawnej – każda osoba może być reprezentowana przez adwokata specjalizującego się w prawie międzynarodowym i ekstradycyjnym.
4. Prawo do odwołania się do CCF (Commission for the Control of INTERPOL’s Files) – jest to niezależny organ kontrolny, który rozpatruje skargi na nieprawidłowości związane z notami.
5. Prawo do ochrony danych osobowych – w przypadku państw członkowskich UE w grę wchodzą również przepisy RODO, umożliwiające sprostowanie lub usunięcie danych z bazy. 

9. Czy można się bronić przed notą Interpolu? Możliwości i procedury.

Tak, osoba objęta notą Interpolu może podjąć szereg kroków w celu jej zakwestionowania lub usunięcia. Najczęściej stosowane środki obrony to: 

1. Złożenie skargi do CCF – skarga może dotyczyć np. bezpodstawnego wydania noty, naruszenia prawa do obrony, charakteru politycznego sprawy lub nadużycia ze strony państwa występującego.
2. Zaskarżenie decyzji krajowych – podjęcie działań, które pozwolą wyjaśnić sprawę w kraju, który wystąpił z notą, ma kluczowe znaczenie dla dalszych jej losów.
3. Podnoszenie argumentów o naruszeniu praw człowieka – np. zagrożeniu torturami, nieludzkim traktowaniem lub braku rzetelnego procesu w państwie żądającym ekstradycji.
4. Złożenie wniosku o azyl – w wyjątkowych przypadkach, gdy nota została wydana w celach represyjnych. 

Skuteczność obrony zależy od dobrze przygotowanej argumentacji prawnej, zrozumienia przepisów międzynarodowych i doświadczenia pełnomocnika. Wsparcie profesjonalnego adwokata pozwala ocenić wszystkie dostępne ścieżki działania i uniknąć błędów proceduralnych. 

10. Jak kancelaria Chmielniak Adwokaci może pomóc w sprawach związanych z notami Interpolu? 

Kancelaria prawna specjalizująca się w prawie karnym międzynarodowym oraz postępowaniach ekstradycyjnych oferuje pomoc na każdym etapie sprawy związanej z notą Interpolu. Zakres wsparcia może obejmować: 

• Audyt sprawy i ocena ryzyka – analiza dokumentów źródłowych, sytuacji prawnej klienta w kraju i za granicą.
• Przygotowanie skargi do CCF – sporządzenie wniosku o usunięcie danych z rejestru Interpolu, popartego argumentacją prawną i dowodami.
• Reprezentację w postępowaniu ekstradycyjnym – zarówno na etapie aresztu, jak i przed sądem krajowym podejmującym decyzję o dopuszczalności wydania.
• Reprezentacja w postępowaniu krajowym – jeśli państwem wydającym notę jest Polska, istnieje również możliwość świadczenia obrony w kraju.
• Pomoc w sprawach migracyjnych i ochrony praw człowieka – w tym działania przed ETPCz oraz instytucjami ONZ. 

Doświadczenie kancelarii pozwala nie tylko chronić interesy klientów, ale także ograniczyć ryzyko nadużycia instrumentów Interpolu przez państwa autorytarne lub działające z pobudek politycznych. Kancelaria Chmielniak Adwokaci posiada doświadczenie w świadczeniu pomocy w sprawach karnych dla osób ściganych czerwoną notą Interpolu i reprezentacji osób w toczącym się w tym zakresie postępowaniu.

Nasi specjaliści prowadzili skuteczne negocjacje z zagranicznymi oraz krajowymi organami ścigania celem uniknięcia aresztowania osób ściganych przez Interpol. Doradzaliśmy także polskim obywatelom przebywającym za granicą kraju, wobec których wszczęto procedury ekstradycyjne.