Blog

Zakres związania sądu sprzeciwem prokuratora w sprawie o wydanie listu żelaznego - nowe orzeczenie

W sprawie Michała K., byłego szefa Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, toczy się spór dotyczący możliwości wydania listu żelaznego. Prokurator sprzeciwił się wnioskowi obrońcy w ww. zakresie wskazując na szczególne okoliczności sprawy. Sąd Okręgowy w Warszawie odmówił wydania listu żelaznego, opierając się na przepisie, który uzależnia jego wydanie od braku sprzeciwu prokuratora. Po zażaleniu obrońcy, Sąd Apelacyjny uchylił to postanowienie wskazując na błędną wykładnię przepisów dokonaną przez sąd I instancji, jednak w dniu 22 stycznia 2025 r. Sąd Okręgowy ponownie odmówił wydania listu żelaznego, uznając sprzeciw prokuratora za przeszkodę procesową uniemożliwiającą pozytywne rozstrzygnięcie wniosku obrońcy.

Spis treści:

1. Czego dotyczy sprawa

Prokuratura Krajowa prowadzi śledztwo w sprawie nieprawidłowości w Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Wśród podejrzanych znalazł się również były szef Agencji - Michał K.

W ubiegłym roku obrońca podejrzanego złożył wniosek o wydanie listu żelaznego. Prokurator złożył sprzeciw względem wniosku obrońcy Michała K. Innymi słowy nie zgodził się na wydanie wobec podejrzanego listu żelaznego ze względu na społeczną szkodliwość zarzucanych czynów oraz podjęcie przez organy ścigania działań zmierzających do zatrzymania Michała K., w tym m.in. zainicjowanie procedury dotyczącej czerwonej noty Interpolu.

2. Wpływ sprzeciwu prokuratora na wydanie listu żelaznego

Sąd Okręgowy w Warszawie, jako sąd I instancji, odmówił wydania listu żelaznego, odwołując się do treści art. 281 § 2 k.p.k. Takie rozstrzygnięcie Sądu zostało zaskarżone przez obrońcę, który w zażaleniu powołał się na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku (sygn. II AKz 222/22) w zakresie w jakim scharakteryzowano w nim instytucję sprzeciwu prokuratorskiego. W ww. postanowieniu gdański Sąd wskazał, że traktowanie sprzeciwu prokuratora jako przeszkody do wydania listu żelaznego jest działaniem nieefektywnym i zaprzeczającym wymogom ekonomii procesowej. Sąd podniósł również, że podmiotem wydającym list żelazny jest Sąd Okręgowy, zaś gdyby ustawodawca zamierzał przyznać w tym zakresie kluczową rolę prokuratorowi zapewne odebrałby orzekanie w tej kwestii sądowi.

Taka argumentacja obrońcy Michała K. spotkała się z aprobatą Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który w dniu 9 grudnia 2024 r. w sprawie o sygn. II AKz 1037/24 uchylił postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie oraz przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2025 r. Sąd Okręgowy w Warszawie (sygn. XVIII Kp 1586/24) ponownie odmówił udzielenia byłemu szefowi RARS listu żelaznego powołując się w uzasadnieniu na odmienną linię orzeczniczą (tak post. Sądu Apelacyjnego w Katowicach, sygn. II AKz 504/23) oraz niebudzącą wątpliwości treść przepisu art. 281 § 2 k.p.k. Tym samym Sąd uznał, że sprzeciw prokuratora w takiej sytuacji uniemożliwia wydanie listu żelaznego.

3. Obecne przepisy i plany ich zmiany

W obecnym stanie prawnym wydanie listu żelaznego uzależnione jest od zaistnienia oraz spełnienia ściśle określonych warunków. Kwestię tę szerzej omawialiśmy w odrębnym artykule na naszej stronie. Zgodnie z brzmieniem art. 281 § 2 k.p.k. w toku postępowania przygotowawczego list żelazny może zostać wydany na wniosek prokuratora albo przy braku jego sprzeciwu. Tak sformułowany przepisy od lat stanowi kość niezgody pomiędzy obrońcami i prokuratorem, jak również nadal budzi wątpliwości w orzecznictwie sądów karnych.

Zdarzają się bowiem zarówno rozstrzygnięcia sądów z których wynika, że wyrażenie przez prokuratora sprzeciwu powoduje brak możliwości wydania listu żelaznego, jak i takie, w których podkreśla się, że sprzeciw prokuratora nie może być czynnikiem uniemożliwiającym sędziemu rozstrzygnięcia w przedmiocie wydania listu żelaznego, albowiem to Sąd jest organem, który decyduje w tej kwestii. Cały spór toczy się zatem o wpływ stanowiska prokuratora na możliwość podjęcia przez sąd merytorycznej decyzji w zakresie udzielanie listów żelaznych.

Obecnie Komisja Kodyfikacyjna Praw Karnego nadal prowadzi prace nowelizacyjne dotyczące konkretnych instytucji prawa karnego procesowego i materialnego. Jedną z kwestii poddanych pod dyskusję jest właśnie procedura wydania listu żelaznego i charakter sprzeciwu prokuratora. Pozostaje nam zatem oczekiwać na podjęcie kroków ustawodawcy w tym zakresie.

Autor

Julia Gerlich

Adwokatka specjalizująca się w sprawach z zakresu prawa karnego, ze szczególnym uwzględnieniem postępowań dotyczących przestępstw gospodarczych oraz przestępczości zorganizowanej. Zaangażowana w postępowania dotyczące ochrony praw jednostki, specjalizuje się w sporządzaniu skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w szczególności w zakresie prawa do rzetelnego postępowania oraz naruszenia prawa własności.

Absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. Ukończyła aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Warszawie. Przez wiele lat zawodowo związana z renomowanymi warszawskimi kancelariami specjalizującymi się w świadczeniu pomocy prawnej w sprawach karnych i karno-gospodarczych.

Posiada bogate doświadczenie procesowe zarówno w postępowaniach sądowych, jak i postępowaniach przygotowawczych – reprezentując podejrzanych i oskarżonych, jak również pokrzywdzonych i oskarżycieli posiłkowych. Dotychczasowe doświadczenie zdobywała prowadząc sprawy karne, w tym sprawy dotyczące przestępstw przeciwko mieniu, przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu oraz przestępstw przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi. Doradzała również przedsiębiorcom w zakresie m.in. ryzyka związanego z odpowiedzialnością karną i karno-skarbową pojawiającego się na tle prowadzenia działalności gospodarczej.

Ukończyła Akademię Retoryki, Wymowy i Psychologii Sądowej organizowaną przez Center for American Studies na Wydziale Praw i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Absolwentka Summer School on the Rule of Law organizowanej przez Uniwersytet SWPS i Uniwersytet w Oslo oraz międzynarodowego programu Starlight organizowanego przez Hertie School i Węgierski Komitet Helsiński. Zaangażowana w projekty edukacyjne orgaznizowane przez Naczelną Radę Adwokacką oraz organizacje pozarządowe.

Autorka i współautorka publikacji z obszaru prawa karnego i praw człowieka. Biegle posługuje się językiem angielskim.

Julia Gerlich – skuteczny adwokat w Katowicach

Zobacz także

Czy warto dobrowolnie poddać się karze? Korzyści, ryzyka i procedura

Czy warto dobrowolnie poddać się karze? To pytanie nurtuje wielu, którzy stają przed wymiarem sprawiedliwości. Dobrowolne poddanie się karze może przyspieszyć proces, zmniejszyć stres i zapewnić...

Tymczasowe aresztowanie (areszt). Jakie są Twoje prawa? [PORADNIK]

Tymczasowe aresztowanie jest jednym z najczęściej stosowanych środków zapobiegawczych, zaraz po dozorze policji i zakazie opuszczania kraju. W teorii powinien być stosowany w ostateczności, gdy...